Türkiye’de savaş, saldırı veya afet durumlarında kullanılabilecek sığınakların varlığı, özellikle son yıllarda yaşanan bölgesel çatışmalar sonrası sıkça sorgulanır hale geldi.

Peki sizce “Türkiye’de sığınak var mı?” Ülkemizde sığınak ile ilgili yasal düzenlemeler olmasına rağmen buna uyuluyor mu? Büyük bir kısmı ya işlevsiz, ya da farklı amaçlarla kullanılmakta. Yangın merdivenlerinde olduğu gibi.

Çoğu apartmanların bodrumları yasal olarak “SIĞINAK” diye projelendiriliyor ancak gerçekte ya depo, ya kömürlük, ya da otopark olarak kullanılmakta.

YASAL OLARAK ZORUNLUMU

3194 Sayılı İmar Kanunu ve buna bağlı Sığınak Yönetmeliğine göre, belirli özelliklere sahip yapılarda sığınak inşa edilmesi zorunlu. Özellikle 1500 metre kareden büyük ve 12’den fazla bağımsız bölüme sahip binalarda, afet ve savaş durumlarında kullanılabilecek nitelikte sığınakların bulunması gerekiyor. Peki yönetmelikler var ama uygulaması, kontrol etmesi gereken kurum neresi? Benim bildiğim Belediyeler. Yangın merdivenleri de zorunlu. Binalar yapılırken veya yapıldıktan sonra kontrol ediliyor mu? Pek sanmıyorum. Bu yönetmelikler çıktığı tarihten itibaren yapılan binaları kontrol seferberliğine çıkın bakalım? Neler göreceksiniz. Ben buradan söyleyeyim. Bir çok yangın merdiveni ardiye gibi, bir çok sözde sığınaklar depo gibi kullanılmaktadır.

Ancak denetim eksikliği, yaptırım uygulanmaması ve ekonomik kaygılar sebebiyle bu zorunluluk çoğu projede olduğu gibi kağıt üzerinde kalmakta. Sonuç olarak Türkiye’de çok sayıda yapı bu yönetmeliğe uymamasına rağmen ruhsat alabiliyor.

MEVCUT SIĞINAKLAR KULLANIMA AÇIKMI

Türkiye’de kamuya açık, modern ve aktif durumda olan sığınak sayısı yok denecek kadar az. Bazı tarihi yapılar ve devlet kurumlarına ait binalarda özel sığınaklar bulunsa da halka açık değildir. Ülkemizin tek gerçek sığınağı neresi diye hiç düşündünüz mü? Eminim çoğunuz bilmiyordur. Bende bilmiyordum. Öğrenince gerçekten çok şaşırdım.

Tek gerçek sığınağımız Ankara Kalesi’nin altında bulunan II. Dünya Savaşı döneminden kalan geniş kapasiteli bir sığınaktır.

Bu sığınak II. Dünya Savaşına hazırlık amacıyla Almanlar tarafından yapılmıştır. Kısa süreli olarak 3.600 kişi alabilen bu sığınağın kaçışları kolaylaştırmak için 3 kapısı vardır. Uzun süreli sığınmalarda ise 1.200 kişi kalabilmektedir.

1200 metre karelik bir alana sahip olan bu sığınakta 13 oda, 5 salon, 1 yatakhane ve 2 tuvalet bulunmaktadır.

Yani anlayacağınız 85 milyonluk ülkemizin tek gerçek sığınağı. Onu da Almanlar yapmış.

İşin en ilginç yanı ise İç İşleri Bakanlığı’nın Ankara Altındağ Belediyesine burasının müzeye dönüştürülmesine izin vermesi.

Ülkemizin ateş çemberi bir coğrafya da bulunmasına rağmen hem doğru dürüst sığınaklarımız yok, hem de gerçek bir sığınağı müzeye dönüştürmeye çalışıyoruz.

İki yıldır İsrail’in Filistin’i harabeye çevirdiği yetmezmiş gibi, 12 gün süren İran-İsrail savaşı ise kabuslar görmemize neden oldu. Acaba sıra bize gelecek mi? diye.

İsrail, İran füzelerine önleyemeyince halkını sığınaklara gitmesi için uyardı. Bizim ülkemiz böyle bir saldırıya uğrarsa sığınaklarınızın nerede olduğunu kaç kişi biliyor? Ya da şöyle sorayım. Yöneticilerimiz nerelere sığınmamızı isteyecekler. Hatırlarsınız, 10 Kasım da İlimizde siren sesi duyarız. Bu siren sesinin tatbikatını füze saldırıları olacakmış gibi il genelinde veya ülke genelinde bir tatbikat uygulaması hiç düşünüldü mü?

İzmit’te belki de hiç kimsenin bilmediği sığınaklarımıza kişi bazında bir bakalım.

İzmit Belediye Başkanlığı Otoparkı: 20.100 Kişi Dolphin Otoparkı: 9.100 Kişi Ulaşım park Tramvay Deposu: 5.900 Kişi İSU Gen. Müd. Hizmet Binası: 510 Kişi Belediye İş Hanı Otoparkı: 2.100 Kişi Metropol Otoparkı: 8.200 Kişi Kadıköy Otoparkı: 52.900 Kişi Fevziye Cami altı 1: 700 Kişi Fevziye Cami altı 2: 550 Kişi 41 AVM Otoparkı: 41.000 Kişi Valilik Otoparkı: 9.900 Kişi

İzmit’te, 151.000 kişinin sığınak olarak kullanacakları oto parklarımız. Araçlardan sığınacak yer bulabilirseniz tabi ki.

Buradan Çevre Şehircik ve İklim Değişikliği Bakanlığına’da sormak istiyorum. TOKİ tarafından binlerce konut yaptınız, halen de yapmaya devam ediyorsunuz. Bu kadar konutun kaç tanesine sığınak inşa ettiniz?

Görüldüğü gibi sığınak fakiri bir ülkeyiz. Çevremizde savaşlar bitmediği halde, halen sığınak meselesini ciddi olarak düşünmüyoruz. ALLAH korusun bir saldırıya maruz kalırsak inanın kaçacak bir yerimiz yok. Hele birde Kimyasal veya Nükleer bir saldırı olursa.

Kocaeli’miz sözde sanayinin başkenti. Dört bir yanımız sanayinin tehlikeleriyle sarılmış durumda, buna rağmen 100 yıllık Türkiye Cumhuriyetinde ne ilimizde ne de ülkemizin diğer şehirlerinde sığınak yapmak kimsenin aklına gelmemiş.

Sığınak olarak gösterilen yerlere bakarmısınız, hepsi otopark. Gerçek sığınak bilen varsa bana da söylesin.

Buradan ilimizin çok değerli yöneticilerine soruyorum.

“İlimizde gerçek bir sığınak var mı?”

Bu konu ile ilgili bir cevap alabilirmiyim? Emin değilim.

31/1/2025 tarihinde “KÖRFEZDE DENİZ ULAŞIMI” başlıklı bir yazı yazmıştım. Bu konu ile ilgili olarak Kocaeli Büyükşehir Belediyesinde bir yetkili ile görüşme olanağı bulamadım. Her görüştüğüm kişi beni bir başkasına yönlendirdi.

İşte bu yüzden gerçek bir sığınakla ilgili olarak bir cevap alacağımı, ya da Kocaeli halkına bir açıklama yapılacağını bekleyip göreceğim.

Savaş olmayan bir dünyada yaşamak dileklerimle.

26/6/2025 Necati KONAKCI