Türkiye’nin farklı bölgelerinde yer alan Gelibolu, Tirebolu, İnebolu ve Safranbolu gibi şehir ve ilçelerin ortak bir özelliği dikkat çekiyor.

Hepsinin adında “Bolu” geçiyor. Peki bu isim benzerliğinin altında ne yatıyor?

Gelin tarihsel kökenine bir göz atalım.

Türkiye haritasına baktığınızda bir birinden uzak coğrafyalarda

yer alan, ancak isimlerinde ortak bir kelime barındıran şehirlere dikkatlice bakalım.

Gelibolu, Tirebolu, İnebolu ve Safranbolu…

Bu yerleşim yerlerinin neden hepsinin sonunda “bolu” var. Bu benzerliğin arkasında şaşırtıcı bir tarih yatıyor.

Antik dillerden günümüze uzanan bir isim yolculuğu. Anadolu’nun kadim geçmişine ışık tutuyor.

POLİSTEN BOLU’YA

Bu yerleşim adlarının kökeninde, eski Yunancada şehir anlamına gelen “Polis” kelimesi yer alıyor. Helenistik dönemden itibaren Anadolu’nun farklı bölgelerinde kurulan pek çok şehir, zamanla bu ek halk arasında fonatik değişime uğrayarak “Bolu” haline geldi.

Bu dönüşüm, yalnızca dilsel değil, aynı zamanda kültürel etkileşimlerin bir sonucu olarak da değerlendiriliyor. Roma ve Bizans dönemlerinde kullanılan “polis” ekinin, Türklerin bölgeye yerleşmesinden sonra halk arasında daha kolay telaffuz edilen bir forma evrilmesi, bu yer isimlerinin bu günkü halini almasında etkili olmuştur.

TİREBOLU: ÜÇ ŞEHİR TEK İSİM

Karadeniz kıyısındaki Tirebolu’nun adı, antik dönemlerde kurulan Tripolis kentinden geliyor. Yunancada “Three” üç, “Polis” ise şehir ismini almıştır.

GALLİPOLİS’TEN GELİBOLU’YA

Çanakkale Boğazının kıyısında yer alan Gelibolu’nun ismi ise Galliopolis (Galli Şehri) kökenlidir. Tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin etkisiyle ismi değişmiş ve bugünkü Türkçe ismini almıştır.

SAFRANBOLU, İNEBOLU

Safranbolu’nun adı, hem bölgedeki safran üretiminden, hem de “Polis” ekinden gelmektedir. Yani “Safran Diyarı” anlamını taşırken, aynı zamanda bir şehir ismini de barındırır.

İnebolu ise antik dönemde “Abonou Teichos” ve daha sonra “Lonopolis” adıyla bilinirken, zamanla İnebolu ismini almıştır.

Tüm bu isimler, Anadolu’nun çok katmanlı tarihini, dillerin ve kültürlerin iç içe geçmişliğini gözler önüne seriyor.

Yunancadan Türkçeye evrilen bu isimler, hem geçmişin izlerini taşıyor hem de bu günün coğrafi kimliğine yön veriyor.

BOLU

Bolu’nun bilinen en eski adı Bitiniyumdur. Anadolu Trakyasına yerleşen ilk kabileler Bitinyalılardı. Daha sonra Roma vilayeti olunca, Bolu’nun ismi “Kladyopolis” olmuş. Sonraları ise sadece Polis olarak söylenmiş. Polis, Yunancada şehir anlamına gelmesinden dolayı zamanla Türkler tarafından BOLU olarak kullanılmaya başlamıştır.

Görüldüğü gibi dört şehrimiz ve Bolu ilimizin isminin nereden geldiğine bir göz attık. Akılda soru işareti olarak kalan bir durumu aydınlatmış oldum, sanırım.

Hepinize şehirlerinizde sağlıklı, mutlu yaşamlar diliyorum.

27/4/2025 Necati KONAKCI